Siechastuden

Gia dapi lung temp serva la Siechastuda sco territori da retratga. Enfin il 1700 eran quai ils leprus che vivevan qua en ina chasa da lepra, separads dals ulteriurs abitants dal vitg. Oz è ella in refugi per animals e plantas dependentas da zonas umidas. Tals territoris umids èn numnadamain strusch pli da chattar en la Val dal Rain grischuna che vegn cultivada intensivamain.

Diversitad sin in pitschen spazi

En lavur stentusa han noss antenats urbanisà la planira da la Val dal Rain grischuna. Las bleras palids, puzs e lajets èn svanids cun paucas excepziuns. Rustgs, raunas, rustgets e piutschas, utschels da l’aua e libellas han chattà in nov dachasa en la Siechastuda.
Ma betg mo creatiras che aman l’aua sa sentan bain quai. Pli che 200 spezias da plantas, tgirallas,  utschels mezmieur. erizuns, fiergnas, serps, luschards, chavriels e blers auters animals stiman l’insla natirala en il territori agricul.
Questa diversitad è l’expressiun da gronds cuntrasts. Sin in fitg pitschen spazi chattain nus lieus nivs e lieus creschids en, suleglivs e sumbrivauns, setgs ed umids. L’uman, l’aual e la bova procuran che quai restia uschia era en avegnir.

Stgomi tranter destrucziun e reurbanisaziun

Cura che las bovas Üll e Selfi sa derschan a val da marschauna u suenter ferma plievgia cun massas d’aua e da glera giu dal Vilan, destrueschan ellas blera vita en il vau da la bova.
Ma suenter mintga bova sa furman novas surfatschas nivas da crappugls e da glera: spazi vital per piuniers che populeschan tals terrens crivs. Per proteger las spezias che prefereschan situaziuns pli stablas, han ins erigì rempars.

L’uman e l’aual dal vitg creeschan spazis da viver

Il guaud, ils prads ed ils lajets ordaifer la bova restan per il solit protegids da las forzas da la natira. Qua procura l’aual dal vitg da Jenins per dinamica. Cura che l’afflussiun d’aua tschessa sa mida la vegetaziun en il guaud da riva: da bostgaglia da salesch e paplas fin a fraissens, ischis e ruvers.
Per evitar ch’il guaud na piglia betg possess da las surfatschas avertas ed ils lajets terrenian, interrumpa l’uman il svilup natiral da la vegetaziun. La channa ed il bostgam vegnan tagliads regularmain ed ils lajets creads da l’uman vegnan drajads sche necessari. Senza questas intervenziuns n’avessan las plantas ed ils animals che han gugent cler e chaud nagina schanza da surviver qua. Igl è ina gronda lavur, ma ella sa paja. Tgi che spassegia quiet ed alert sin la via circulara, po scuvrir la ritgezza da quest territori.